نهادهای محلی و مدیریت محله

محلات در یک همکاری دسته جمعی و با کنار هم قرار گرفتن چند ظرفیت مختلف اداره می شود. بنابراین لازم است که به نقش همه نهادها و حتی افراد ذی نفوذ در محله توجه کرد.

· نهادهای عمومی مثل شهرداری ناحیه ، هیات امنای مدیریت محله و…

· نهادهای دولتی مثل مدارس ، واحدهای محلی نیروی انتظامی ، درمانگاه های که کارکرد محلی دارند و…

· انجمنهای رسمی و سازمانهای مردم نهاد غیر دولتی مثل خیریه ها ، هیات های مذهبی ، مساجد ، انواع کانون ها و انجمن ها، گروه های داوطلب محیط زیست ، مدیریت بحران ، سلامت و …

· شهروندان و هیات مدیره های مجتمع های مسکونی و…

همگی ظرفیت هایی هستند که می توانند در اداره محلات نقش بازی کنند. اما در حال حاظر نقش نمایندگان محلات یعنی شورایاریها به عنوان کسانی که داوطلابانه برای امور محله وقت می گذارند بسیار پر اهمیت است . شورایاریها به عنوان حلقه واسط بین شهروندان و مدیریت شهری عمل می کنند اما باید در جهت گسترش ارتباط با سایر نهادهای محلی تلاشی مضاعف نمایند. آنها می توانند از مشاوره داوطلبانه نخبگان محله غالب کارگروه های تخصصی در شورایاری ها استفاده کنند. و به این وسیله دامنده مشارکت را در محله گسترش دهند از طرفی با دعوت از نمایندگان سایر نهادهای درگیر در امور محلی در حوزه های اجتماعی و فرهنگی می توان از امکانات موجود در محلات مثل کلاسهای مدرسه ، بسیجیان ، فعالیتهای فرهنگی Ngo ها ، امکانات مساجد و… برای اجرای برنامه های محلی استفاده نمود و دست به یک نوع هم افزایی محلی زد . که به مرور پله های بالاتری از مشارکت را منتهی می شود و محله را تا سرحد خودکفایی در اداره خود پیش خواهد برد .

انجمن های محله ای

 

وقتی انجمن ها و تشکل ها محدوده فعالیت خود را از نظر جغرافیایی محدود به یک محله و بخشی از شهر می کنند . شکل خاصی از انجمن ها تشکیل می شود که به آنها انجمن محلی گفته می شود. انجمنهای محلی می توانند به موضوعی خاص و یا جهت پیگیری تمامی یا پاره ای از امور محدوده جغرافیایی مذکور بوده و تمامی اهالی و ساکنین محله را نمایندگی کنند. انجمنهای شورایاری از این دست هستند که رسمی ترین انجمن نیز محسوب می شوند. شورایاری ها در کلیه زمینه های عمران و توسعه شهری ، خدمات شهری ، امور فرهنگی و اجتماعی ، بهداشت و محیط زیست ، فضاهای شهری و غیره به عنوان معتمدین محلی انتخاب وبازوی نظارتی و مشورتی در مدیریت شهری دارند فعالیت آنها داوطلبانه و مشارکتی است. علاوه بر آن در یک محله پویا می توان چندین انجمن محله دیگر هم متصور شد که در امور و شاخه خاصی فعالیت دارند به عنوان مثال :هیات مذهبی و دینی ، انجمن نیکوکاران محله ، انجمن محله سبز ( که در موضوع محیط زیست فعالیت دارند) ، انجمن دوام ( داوطلبین امداد و نجات در مدیریت بحران ) ، شوراهای سلامت ، کانون های فرهنگی و … در طرح مدیریت محله هیات امنای محله کارکرد یک انجمن محلی به هدف برنامه ریزی و هدایت مدیر محله در فعالیتهای فرهنگی و اجتماعی و اداره سراها و سایر اماکن فرهنگی و اجتماعی سطح محلات را خواهد داشت که در بخشهای بعدی دقیق تر به این موضوع خواهیم پرداخت.

اما بطور کلی می توان خدمات عمومی ذیل را از یک انجمن محله متصور بود :

• همکاری با مسئولین شهری و نهاد های ذی ربط

• مشارکت در برنامه های طرح شده بالا دستی

• شناسایی دقیق و از نزدیک معضلات

• تهیه اطلاعات محلی

• ایده پردازی و ارائه راهکار

• جلب مشارکت اهالی محله در فعالیت ها

همچنین از انجمن محله انتظار می رود برای نیل به اهداف خود اقداماتی را قبل از سایر فعالیت ها انجام دهد و مستندات آن را به تصویب اعضاء و یا نمایندگان آنها در هیات رئیسه برساند :

• قوانین داخلی

• تعیین اهداف بلند مدت و کوتاه مدت و اولویت بندی آنها

• تعیین سیاست ها و چهارچوب های کلی

• تهیه برنامه ها و تقویم سالانه جهت اجرای آنها

• ساختار و تشکیلات مناسب برای اجرای برنامه ها و نیل به اهداف

• تعیین مکانیزم نظارتی



 

شورایاری ها و مشارکت مردم در شهر تهران

 با تشکیل انجمنهای معتمدین محله ( شورایاریها ) حرکت جدیدی در جهت جلب مشارکت شهروندان با مدیریت شهری شهر تهران آغاز شده است. به تصریح شورای اسلامی شهر تهران اصلی ترین ماموریت و رسالت این نهاد نوپای اجتماعی بستر سازی برای جلب و گسترش مشارکتهای مردمی در اداره ، بهبود و ارتقای وضعیت کیفی و کمی محلات شهر تهران می باشد . هم اکنون در تمامی 374 محله شهر تهران شورایاری موجودیت خود را بدست آورده ، و از یکسو  با مردم و از سوی دیگر با مدیریت شهری شهر تهران در حال تعامل هستند. این نهاد اجتماعی مدتی است که رو به آینده دارد تا نتیجه انتخابات شورای اسلامی شهر تهران مشخص شود و در پی آن ادامه و میزان فعالیت خود را بر این مبنا روشن تر ببیند. مدیریت شهری حاظر سهم به سزایی در رشد فعالیت های مشارکت جویانه محلی داشته است و این موضوع را با اعتقاد به این موضوع دنبال نموده است . امید است شورای شهر بعدی نیز بر ادامه این راه که در بلند مدت ثمرات فراوانی برای شهر تهران خواهد داشت گام بردارد.||

دلایل اولیه طراحی شورایاریها در منشور تهران

دکتر پرویز پیران را یکی از اولین طراحان شورایاری ها می دانند ایشان در مورد ضرورت اداره مردمی و مشارکتی شهر اینگونه بیان می دارند " مدیریت شهری در شرایط کنونی کشور با مشکلات و امکانات در حال شکل گیری ،  شهرها چاره ای جز مستقل شدن و اداره خود ندارند . این امر در آینده تشدید هم خواهد شد . فرهنگ شهری و عناصر آن می توانند در جامعه ای جوان عرصه ای باشند که اقتصاد و فرهنگ را به یکدیگر گره بزند و ضمن ایجاد شهری انسانی قادر به اداره خود نیز باشد . این امر مستلزم تحقق واقعی و غیر نمایشی راهبردهای اساسی ، یعنی شهروند مداری و پایداری است . اداره مردمی و مشارکتی شهر ، راهبرد قرن بیست و یکم است . شهرهای ایران را فقط با الگویی مشارکتی و با حضور واقعی شهروندان ، صاحب حقوق و موظف می توان از سیطره نوکیسه ها نجات داد ( مدیریت شهری ؛ زمستان 80 )"

همچنین ایشان در مورد شورایاری ها و علت پیشنهاد این طرح در منشور شهر تهران  ایده اولیه طراحی انجمنهای شورایاری را همان تداوم فلسفه وجودی شورای اسلامی شهر تهران تا مقیاس محله ای دانسته اند :" آنچه که به ایده یا فکر اولیه طراحی انجمنهای شورای محله های شهر تهران منجر شده است . از درک ضرورت های حیاتی بر آمده از شرایط کشور نتیجه داده است. و در این مرحله فهرست وار مهمترین آنها اشاره می شود :

بررسی تحولات کشور در فق 1400هجری ـ شمسی  با توجه به حجم جمعیت جوان فوق العاده آن در این نتیجه گیری منجر می شود که امکان ادامه دخالت همه جاذبه دولت در تمامی عرصه های کار و زندگی منتهی است . شاخص های تولد ، اشتغال .... همگی حکایت از ضرورت کوچک شدن دولت و تقویت وظایف نظارتی و برنامه ریزی دولت داشته . عرصه های دخالت آحاد مردم از طریق نمادهای مردمی به ضرورت ما باید گسترش یابد .

2 ـ بسط دخالت آگاهانه مردم با موانعی جدی روبروست که از حاکمیت آمرانه حکومت شاهنشاهی برای قرنهای متمادی نشات می گیرد . این امر سبب شده است تا آحاد مردم با اصول مشارکت واقعی و غیر نمایش نا آشنا باقی بمنند و در عرصه های رسمی به ویژه شهری نامشارکتی رفتار کنند .

3- تداوم مشارکتی بودن آحاد مردم به ویژه در عرصه های غیر تدارکاتی ، غیر مذهبی ، شهری و مدنی از یکسو و تغییر شاص ای اجتماعی ـ اقتصادی و فرهنگی و سیاسی شور از سوی دیگر امکان بروز بحران جدی در زمینه گوناگون قویا" مطرح می سازم .

4- با توجه به احتمال قوی بروز بحرانهای جدی و به خطر افتادن ارکان جامعه بسط نهاد های مشارکتی و سازمانهای مردمی را الزامی تاریخی و حیاتی ساخته است و به ضرورتی فوق العاده  تبدیل کرده است . کافی است توجه شود یکی از کارکردهای نهاد های مشارکتی و سازمانهای مردمی تعدیل تقاضاهای گسترده مردم در زمینه های گوناگون و بسیج امکانات مردمی در فراهم کردن بخشی از تقاضا های روبه رشد احاد افراد جامعه و یاری رساندن به حفظ پایه های اصلی نظام و ارکان مهم جامعه است .این واقعیت و منظر از گرایشهای سیاسی و جناح بندی ها اهمیتی اساسی دارد که بی توجهی به آن کل نظام را با مشکل مواجه خواهد ساخت

5- خوشبختانه قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران که خونبهای شهدای عزیز اسلام است بر تقویت نهادهای مردمی صحه گذاشته است که پیش بینی شوراهای اسلامی ادر سطوح مختلف آن از آن جمله اند لیکن بدون تردید قوانین شوراها با کاستی هایی همراه است که تجربه چند ماهه شوراهای اسلامی شهر و روستا به خوبی بر آن مهر تایید می نهد .

بر اساس موارد بالا ضرورت بسط وجودی شوراهای اسلامی شهر و روستا از هر حیث احساس می گردد . و ضرورت بسط وجودی شوراها  از طریق تشکیل انجمنهای مردمی را نشان می دهد که انجمنهای مردمی را نشان می دهد که انجمنهای شورایاری محلات تنها نمونه ای از آن بحساب می آید .بر این پایه فکر اولیه طراحی انجمنهای شورایاری محلات تهران شکل گرفت .

اندر احوالات نماینده سازی از شهروندان

پس برای تشکیل میز برنامه ریزی مرکزی شهر تعداد صندلی ها به مراتب کمتر از خلاصه عصاره جامعه شهروندان است . چاره ای جز برگزیدن سوگلی از هر باغ نیست ! تا دسته گلی درخور نمایندگی همه را بنشانیم و این تازه شروع حرکت در جاده پیچیده جذب مشارکت شهروندان در تصمیم گیری برای خودشان است . پیچ بعدی طراحی سازوکاری است که نماینده واقعی هر کدام از خرده فرهنگ ها را برگزینیم حتی اگر تمامی آنها را در شهر به تفکیک داشته باشیم. برای همین موضوع اگر چشم خود را کمی ببندیم می توان فرض کرد که محله ها اجزایی هستند که می توانند این کل را با آنها بنا کرد. اما آیا تعیین حدود محلات با استفاده از امتداد خیابانهای اصلی شهر است؟ بگذریم حال اندیشه این است که چکونه از میان یک محله یکی را نماینده کنیم ؟ این که نخود هر آش است و همیشه خود را داوطلب می کند ؟ یا آنکه در سال یک حرف می زند ولی همه حرفش را به جان می خرد ؟ او همان است که در دست چین من و شما جا نمی شود ! واگزار می کنیم به خودشان ؛ این شما و این صندوق مراقبت هم از خودتان فردا را بمانید و برای محله خود نماینده ای معرفی کنید خوب و بدش هم مال شماست …

بعد از طی این مراحل که ذکر سایر آفات و مشکالاتش در مجال نیست . تازه گذشت خم کوچه اول است زیرا که 3000 برگزیدیم و سی مرغ می جوییم. از ابر شهرمان هم جز این منتظر نبودیم اما میز ما هنوز فقط یک صندلی خالی دارد لذا باید هفت شهر عشق را طی کرد تا به سیمرغ رسید. ده به یک بایدش خلاصه کنیم این تخلیص را اگر به چشم مثبت اندیش ببینی نوید بخش بستن راه ناخالصی هایی است که در جمع حاضر جاشده اند وگرنه فرصتی است برای آنکه راه کژش را بهتر از دیگران بلد است و ابزار بهتری دارد.

در این مرحله 300 منتخب منتخب در دست ماست آنها را به همه نشان می دهیم و برای دیدن کل شهر که هرگز فرصتش را نداریم از آنها دعوت می کنیم اما تا یافتن سی مرغ هنوز خم دیگری در ته کوچه به انتظار است… راه مان همان است…